Chociaż w niektórych obszarach transformacja energetyczno-klimatyczna wydaje się zmierzać we właściwym kierunku, kraje UE wciąż pozostają do zrobienia, aby dostosować te wysiłki do celu porozumienia paryskiego.
Link do raportu w języku angielskim
Jednym z najbardziej niepokojących aspektów, na które zwrócono uwagę w ocenie, jest to, że kilka krajów nie spełnia nawet minimalnych wymogów UE w zakresie klimatu i energii na 2030 r. W szczególności Cypr, Dania, Finlandia, Włochy i Holandia nie osiągają wyznaczonych celów UE i swojego krajowego udziału w redukcji emisji, aby osiągnąć ogólnounijny cel redukcji emisji netto o 55 % do 2030 r.
Nie wspominając przy tym o tym, że ogólne ambicje klimatyczne UE pozostają niepokojąco niezgodne z koniecznością ochrony obywateli przed niebezpiecznymi skutkami zmiany klimatu. Rzeczywiste zobowiązanie do sprawiedliwego wkładu w ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C powinno pociągać za sobą znaczną krótkoterminową redukcję emisji i osiągnięcie redukcji emisji brutto (lub 76% netto) o co najmniej 65 % do 2030 r.
"Raport ten wyraźnie podkreśla rażący kontrast między pilnym zapotrzebowaniem na przyspieszone działania na rzecz klimatu a powolnym postępem w terenie. Komisja Europejska musi zachować niezachwianą czujność w przekazywaniu państwom członkowskim informacji zwrotnych, tak aby działania w dziedzinie klimatu w terenie były rzeczywistą i zdecydowaną reakcją na kryzys klimatyczny.
Wnioski płynące z tego raportu są zdecydowanym zaproszeniem dla wszystkich krajów do położenia podwalin pod jasne i ambitne plany i działania, które odpowiadają skali wyzwania, jakie stoi przed nami jeszcze w tej dekadzie" – powiedziała dyrektor CAN Europe, Chiara Martinelli.
Polski rząd przez ostatnie lata odżegnywał się od ambitnej polityki klimatycznej. Nowelizacja KPEiK jest szansą na zmianę. Polskie społeczeństwo jest skłonne rozwijać energetykę odnawialną znacznie szybciej, jeśli korzyści z tego płynące - takie jak niższe ceny energii - również zostaną zapewnione. Polska nie może czekać latami tylko na duże projekty, takie jak elektrownie jądrowe czy morska energetyka wiatrowa. Polityka wspierająca spółdzielnie energetyczne, samorządowe klastry energetyczne i nieutrudniająca rozwoju energetyki wiatrowej, słonecznej i biogazowej powinna być podstawą tej nowelizacji - dr Wojciech Szymalski, prezes Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju.
Ze sprawozdania wynika również, że państwa członkowskie nie wykorzystują w pełni potencjału oszczędności energii. Niestety, wiele krajów nie określiło wystarczającego krajowego zobowiązania w zakresie efektywności energetycznej, co oznacza, że kraje te nie są na dobrej drodze do osiągnięcia unijnego celu w zakresie efektywności energetycznej na 2030 r. na poziomie 11,7 %.
Chociaż zidentyfikowano pewne pozytywne środki związane ze społecznościami energetycznymi i dachowymi panelami fotowoltaicznymi na małą skalę, wkłady kilku państw członkowskich uznano za niewystarczające do osiągnięcia unijnego celu w zakresie odnawialnych źródeł energii na 2030 r. Kraje takie jak Cypr, Słowenia i Słowacja przedstawiły dane wejściowe, które nie spełniają oczekiwań, co utrudnia postępy w kierunku osiągnięcia 1,5°C.
Stopniowe wycofywanie węgla jest niezbędne do dostosowania się do porozumienia paryskiego, jednak niektóre kraje opóźniły swoje plany, a węgiel nadal odgrywa znaczącą rolę w innych. Brakuje planów likwidacji infrastruktury gazowej, a w niektórych krajach przewiduje się ekspansję gazu ziemnego – wynika z oceny organizacji pozarządowej.
"Chociaż ta ocena obnaża nieadekwatność krajowych planów w zakresie klimatu i energii do wymaganego poziomu działań na rzecz klimatu, kraje mają jeszcze osiem miesięcy na naprawienie sytuacji i zapobieżenie straconej dekadzie. Rok 2030 jest pierwszym sprawdzianem realiów działań w dziedzinie klimatu, a nieosiągnięcie tego kamienia milowego poważnie utrudni przyszłe wysiłki na rzecz złagodzenia skutków zmiany klimatu" – dodał ekspert ds. polityki CAN Europe, Federico Mascolo.
Tło
Komisja Europejska ma czas do grudnia 2023 r. na przedstawienie własnej oceny i zaleceń dla państw członkowskich, aby dostosować te plany do unijnych przepisów dotyczących klimatu i energii. Do czerwca 2024 r. kraje muszą przedłożyć ostateczne krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu, które obejmują lata 2021–2030.
