Organizacja Client Earth opracowała propozycje zmian systemowych, które rządzący powinni wdrożyć, aby ocalić nasz dom, planetę Ziemię. W tytule naszego opracowania umieszczono "Cztery żywioły", gdyż propozycje obejmują cztery obszary wymagające najpilniejszych zmian.
Główne propozycje
Przyjęcia prawa o ochronie klimatu [OGIEŃ]
Wprowadzenia skutecznej ochrony rzek i mokradeł [WODA]
Stworzenia większej ilości parków narodowych oraz wprowadzenia realnej kontroli i ochrony polskich lasów [ZIEMIA]
Sprawienia, że powietrze w całej Polsce będzie zdrowe najpóźniej w 2035 r. [POWIETRZE]
W szczegółach
Co powinno się znaleźć w prawie ochrony klimatu?
- osiągnięcie neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r.
- obowiązek przeznaczania co najmniej 1% PKB rocznie na ochronę klimatu
- weryfikacja klimatyczna, czyli obowiązek sprawdzania, czy duże inwestycje nie szkodzą klimatowi
- obowiązek tworzenia przez władze lokalne i centralne planów adaptacji do zmiany klimatu, czyli przygotowanie planów walki ze skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych
- powołanie Rady Ochrony Klimatu, której zadaniem będzie obiektywna ocena redukcji emisji gazów cieplarnianych i przygotowania Polski na szkodliwe skutki zmiany klimatu
- przyznanie mieszkańcom Polski prawa do bezpiecznego klimatu oraz prawa do zaskarżenia działań władz, jeśli nie będą one skutecznie walczyć ze zmianą klimatu.
Jak wprowadzić skuteczną ochronę rzek?
- przenieść gospodarowanie wodami z Ministerstwa Infrastruktury do Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
- wprowadzić jasny podział kompetencji pomiędzy organami gospodarującymi wodą. W szczególności rozdzielić kompetencje Wód Polskich. Dziś Wody Polskie są sobie sterem, żeglarzem i okrętem: pełnią zarówno rolę regulatora – np. w zakresie ochrony wód – jak i prowadzą inwestycje infrastrukturalne i prace utrzymaniowe. To oznacza, że Wody Polskie są często sędzią we własnej sprawie i realizują sprzeczne interesy ze szkodą dla naszych rzek i wód.
- Poprawić system wydawania zgód wodnoprawnych i wprowadzić ich skuteczną kontrolę, którą zapoczątkować mogliby również obywatele i organizacje ekologiczne.
Jak stworzyć więcej parków narodowych?
- znieść tzw. weto samorządowe – przepis, który od 2000 r. daje samorządom możliwość zablokowania stworzenia parku narodowego. Zastąpoć obecnie obowiązującą procedurę uzgodnienia granic parku przez samorząd procedurą opiniowania, wspomaganą rozbudowanymi konsultacjami społecznymi.
- zagwarantować realne wsparcie gminom na terenie parku lub otuliny. Wsparcie powinno objąć w szczególności: wypłatę subwencji parkowej lub stworzenie programów rozwojowych dopasowanych do lokalnych warunków
- preferencyjne warunki udzielania pożyczek i dotacji gminom położonym w parku narodowym i otulinie przez instytucje wojewódzkie i krajowe likwidację ulgi dla parków z tytułu podatku leśnego, co zwiększy wpływy do budżetów gmin parkowych.
Jak wprowadzić realną kontrolę polskich lasów?
- zapewnić społeczeństwu dostęp do sądu w odniesieniu do planów urządzenia lasu (tzw. PUL, czyli sporządzany co 10 lat dla każdego nadleśnictwa dokument, zawierający ocenę stanu lasu oraz sposoby prowadzenia gospodarki leśnej). Obecnie mieszkańcy Polski nie mogą zaskarżyć w sądzie zatwierdzonego przez Ministra plan urządzenia lasu. Dzieje się tak ponieważ decyzja Ministra ma status aktu wewnętrznego, a nie decyzji administracyjnej.
- zapewnić procedurę odwoławczą dla osób, które składają zastrzeżenia do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska na podstawie przepisów Rozporządzenia o drewnie (EUTR).
- wzmocnić struktury Inspekcji Ochrony Środowiska oraz dyrekcji ochrony środowiska, a także wzmocnić współpracę między organami, aby kontrola nad rynkiem drewna w Polsce przestała być iluzoryczna.
- zapewnienić transparentność finansowania Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe.
Jak sprawić, aby powietrze w całej Polsce było czyste i zdrowe najpóźniej w 2035 r.?
- Od 2030 r. wprowadzić zakaz stosowania węgla kamiennego oraz innych paliw stałych w ciepłownictwie indywidualnym
- poprawić normy jakości paliw stałych (poziom siarki, popiołu i wilgotności), całkowicie wycofując z użycia nazewnictwo wprowadzające konsumentów w błąd, np. „ekogroszek”, „ekomiał” oraz wprowadzić i stopniowo zaostrzać normy dla biomasy
- najpóźniej w 2035 r. dostosować normy jakości powietrza do wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2021 r., w szczególności dla drobnego pyłu zawieszonego (PM2.5) oraz dwutlenku azotu (NO2)
- zapewnić obywatel(k)om i organizacjom pozarządowym dostęp do sądu w sprawach dotyczących programów ochrony powietrza (POP), czyli dokumentów określających politykę poprawy jakości powietrza w danym województwie. Dzięki temu zyskają oni realny wpływ na ich kształt.
Co zyskamy?
- ochronę przed niebezpiecznymi skutkami zmiany klimatu (upałami, suszami itp.)
- bezpieczeństwo energetyczne i odporność na wysokie ceny energii
- poprawę stanu zdrowia i czyste powietrze
- dostęp do wymiaru sprawiedliwości w zakresie spraw środowiskowych
- nowe parki narodowe i czyste rzeki
- kontrolę nad tym, co dzieje się w polskich lasach
Propozycje organizacji są dostępne do pobrania w formie pliku PDF na stronie organizacji. Propozycje zostały przesłane do rządu w postaci listu. Z całością propozycji można zapoznać się także na stronie organizacji.
