Obecny kryzys energetyczny wyraźnie pokazuje, że świat pozostaje zależny od paliw kopalnych. Istnieje jednak wiele krajów, które mają lepszą pozycję niż inne. Podjęli ambitne kroki w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i szybko rozwinęli efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii. Germanwatch, NewClimate Institute i CAN International opublikowały dziś Climate Change Performance Index (CCPI) 2023, ranking 59 największych emitentów na świecie. Obejmuje tych pionierów, ale także tych, którzy pozostali zależni od energii kopalnej.
Dobrą wiadomością jest to, że w ostatnich latach kraje takie jak Chile, Maroko i Indie (miejsca od 6 do 8) konsekwentnie osiągały dobre wyniki w CCPI i zbliżają się do wiodących krajów, takich jak Dania i Szwecja (miejsca 4 i 5). Jednak największy emitent, Chiny, pozostaje ostro w tyle, spadając o 13 pozycji (obecnie 51) w nowym indeksie do kategorii "bardzo niskiej" i dołączając do drugiego co do wielkości emitenta, USA (miejsce 52). Żaden z 59 największych emitentów nie jest jeszcze na ścieżce 1,5 ° C, co oznacza, że pierwsze trzy pozycje indeksu pozostają niezajęte.
Jeden z autorów CCPI, prof. Niklas Höhne (NewClimate Institute) komentuje wyniki:
"Kryzys energetyczny pokazuje, że ambitne łagodzenie zmian klimatu jest najrozsądniejszym sposobem na postęp gospodarczy: wszystkie kraje powinny uniezależnić się od węgla, ropy i gazu. Energia odnawialna jest globalnie tańsza niż jakakolwiek nowo wybudowana elektrownia na paliwa kopalne, a inwestycje w efektywność energetyczną są istotną częścią drogi do neutralności węglowej. Dania, Szwecja i Norwegia pokazują, jak może wyglądać szybka i zrównoważona ekspansja odnawialnych źródeł energii."
Jan Burck (Germanwatch), inny autor CCPI, dodaje:
"To chwila prawdy: jak poważnie kraje traktują swoje zobowiązania klimatyczne? Dziś staje się oczywiste, że system paliw kopalnych jest nadal bardzo silny i obecny – i że nie tylko klimat, ale także bezpieczeństwo energetyczne skłania nas do transformacji. Kraje powinny teraz wykorzystać ten zewnętrzny szok, aby skupić się na rozwoju odnawialnych źródeł energii i zwiększeniu efektywności energetycznej, aby szybko zmniejszyć swoją zależność od paliw kopalnych.
Chiny "wysokie" w odnawialnych źródłach energii – USA znacznie poprawiły politykę klimatyczną
Chiny odnotowały największą porażkę w nowym indeksie. Podczas gdy kraj wykazał silny rozwój w zakresie energii odnawialnej, zainwestował również w nowe elektrownie węglowe. Höhne podsumowuje:
"Jak dotąd Chinom nie udało się ograniczyć rosnących emisji i odwrócić trendu. Jeśli po ekspansji odnawialnych źródeł energii nastąpi teraz zamknięcie elektrowni węglowych, Chiny mogą ponownie awansować w CCPI."
Jan Burck dodaje:
"Z drugiej strony USA A pnie się w górę głównie z powodu zmiany polityki przez administrację Bidena. Prezydent Biden nie tylko ogłosił wiele nowych celów i polityk dotyczących działań na rzecz klimatu, ale także zrealizował imponujący pakiet wdrożeniowy. Jednak poziom emisji na mieszkańca, a także udział energii odnawialnej na mieszkańca są nadal oceniane jako bardzo niskie. Nowy pakiet inflacyjny Bidena wspiera ekspansję energii odnawialnej, która jest pilnie potrzebna: Stany Zjednoczone zajmują dopiero 59. miejsce w tej kategorii."
Dania na czele w prawie wszystkich kategoriach
Obecnym liderem w łagodzeniu zmian klimatu pozostaje Dania. Podobnie jak w poprzednim roku, przekonali się niemal we wszystkich poszczególnych kategoriach w indeksie. Dania jest jedynym krajem o "wysokiej" krajowej i nawet "bardzo wysokiej" międzynarodowej polityce klimatycznej. Jednak pomimo przyjęcia polityki takiej jak podatek od emisji CO2, Dania nie jest jeszcze na dobrej drodze do osiągnięcia celu redukcji emisji o 50 % do 2025 r. (w porównaniu z poziomami z 1990 r.). Aby znaleźć się w pierwszej trójce, nowy rząd musi poprawić wyniki Danii w zakresie efektywności energetycznej.
Chile jest również jednym z liderów tegorocznego CCPI, awansując o trzy pozycje na szóste miejsce i pozostając wśród krajów osiągających wysokie wyniki. Chile przyjęło w tym roku ustawę ramową w sprawie zmian klimatu, która obejmuje zobowiązanie do osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 r., w tym polityki mające na celu realizację tego celu.
Indie ugruntowały swoją pozycję w czołówce, a nawet poprawiły się o dwie pozycje (obecnie 8 miejsce). Przede wszystkim Indie korzystają z niskich emisji na mieszkańca i zużycia energii. Rosnący udział energii odnawialnej również otrzymał wysokie noty w nowym CCPI. Indie zaktualizowały swój ustalony na szczeblu krajowym wkład (NDC) i ogłosiły cel zerowy netto na 2070 r. Eksperci podkreślają jednak, że nadal brakuje mechanizmu ustalania cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla i konkretnych planów działania na rzecz osiągnięcia celów.
Janet Milongo z CAN International stwierdza:
"Zachęcające jest to, że kraje takie jak Indie i Chile stosunkowo szybko rozszerzają swoje odnawialne źródła energii. Aby pokryć rosnące zapotrzebowanie na energię, kraje rozwijające się nie powinny polegać na nowej infrastrukturze paliw kopalnych."
Natomiast najgorzej radzącymi sobie w ogólnym rankingu są Iran, Arabia Saudyjska i Kazachstan. Te trzy kraje są szczególnie słabe w zakresie odnawialnych źródeł energii i silnie uzależnione od ropy naftowej. Arabia Saudyjska jest krajem o najwyższej emisji gazów cieplarnianych na mieszkańca (GHG) wśród krajów G20.
Rosja, Turcja, Węgry i Brazylia wykazują bardzo słabe wyniki w polityce
Ranking Australii poprawia się w tegorocznym CCPI: awansuje o cztery pozycje na miejsce 55. Pomimo postępów pozostaje na razie jednym z krajów osiągających bardzo słabe wyniki. Polityka klimatyczna i wyniki Australii uległy wahaniom po wyborach federalnych w maju 2022 r. Jednak ocena znacznie się poprawiła w porównaniu z latami wcześniejszymi, kiedy Australia zajęła ostatnie miejsce w polityce klimatycznej.
W nowym indeksie krajem o najsłabszych wynikach w polityce klimatycznej jest Rosja z najgorszym możliwym wynikiem 0,0. Turcja, Węgry i Brazylia również wypadły bardzo słabo w tej kategorii. Pod rządami prezydenta Bolsonaro wyniki Brazylii znacznie spadły. Oczekujemy, że nowo wybrany prezydent Lula zwiększy ambicje polityki klimatycznej kraju i odbuduje instytucje w celu jej realizacji. Ochrona Amazonii i stopniowe wycofywanie produkcji paliw kopalnych to kluczowe środki w tym zakresie
Od "wysokiego" do "bardzo niskiego": szeroki wachlarz krajów UE
Unia Europejska jako całość wspina się o trzy pozycje na 19. miejsce, tracąc niewielką część do kategorii "wysokiej". Głównym powodem postępów jest poprawa w kategorii polityki klimatycznej ze względu na pakiet wdrożeniowy i ulepszone cele w pakiecie fit-for-55.
Thea Uhlich (Germanwatch), współautorka CCPI, komentuje:
"W dłuższej perspektywie UE wzrośnie jeszcze bardziej w CCPI tylko wtedy, gdy wesprze wszystkie państwa członkowskie w szybkim obniżeniu emisji - na przykład poprzez wprowadzenie ceny CO2 dla transportu i ciepła wraz ze znaczącym społecznym funduszem klimatycznym".
Ranking poszczególnych krajów UE jest zróżnicowany: dziewięć osiągnęło kategorię "wysoką", siedem "niską", a dwa nawet "bardzo nisko". Na przykład Dania, Szwecja i Holandia (13. miejsce, awans o sześć pozycji) zajmują wysokie miejsca, podczas gdy Polska (54.) i Węgry (53.) należą do kategorii "bardzo nisko". Hiszpania odnotowuje jeden z największych wzrostów wśród UE i poprawia swoje wyniki we wszystkich czterech kategoriach CCPI, awansując o 11 pozycji na 23 miejsce ("średnie"). Z drugiej strony Francja spada o jedenaście pozycji na 28. miejsce. Kraj otrzymał mieszane oceny w czterech głównych kategoriach CCPI. Jego wyniki w zakresie emisji gazów cieplarnianych, zużycia energii i polityki klimatycznej są oceniane jako "średnie". Francja otrzymała jednak "niskie" koszty energii odnawialnej. Na poziomie UE kraj ten blokuje międzynarodowe finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu, głównie w odniesieniu do strat i szkód.
Najgorsze wyniki krajów UE, Węgry i Polska, są oceniane jako "niskie" i "bardzo niskie" w kategoriach emisji i zużycia energii, a szczególnie słabo plasują się w kategorii "bardzo niska" w polityce klimatycznej (Polska 57., Węgry 61.).
