Naukowcy, którzy planują, jak ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5°C, poprosili kraje uzależnione od węgla o wycofanie paliwa szybciej, niż jest to realistyczne, wynika z nowego badania.
Badanie opublikowane w czasopiśmie Nature wykazało, że typowy model transformacji energetycznej o 1,5 stopnia Celsjusza przewiduje, że narody takie jak Chiny, Indie i RPA będą rezygnować z węgla szybciej, niż jakikolwiek kraj kiedykolwiek wcześniej zrezygnował z jakiegokolwiek źródła energii .
Ale modele te zakładają znacznie wolniejsze redukcje ropy i gazu – paliw, które są częściej produkowane i zużywane w bogatych krajach.
Główny autor badania, Greg Muttitt, powiedział Climate Home, że modele te są wzmacniane przez raporty naukowe Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) i kierują polityką decydentów na całym świecie.
„Obecnie modele proszą Indie i RPA o wiele więcej niż Kanadę i Francję, i to jest problem”, powiedział.
Czym są te modele?
Aby dowiedzieć się, jak ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5°C, naukowcy tworzą zintegrowane modele oceny (Iams). Używają formuł i arkuszy kalkulacyjnych do modelowania czynników, takich jak ilość lasów, które należy uratować, jak szybko samochody muszą stać się elektryczne i jak szybko musi spaść zużycie różnych paliw kopalnych.
IPCC bierze te modele i umieszcza je w swoich regularnych raportach, które są następnie podpisywane przez rządy. Dzięki tej pieczęci aprobaty rządów i naukowców, wyniki tych raportów stają się punktami odniesienia dla decydentów na całym świecie.
Muttitt, który pracował nad badaniem z modelarzami z University College London, powiedział, że szacunki zwykle opierają się na bogatych krajach i dlatego mają podświadome uprzedzenia.
Powiedział, że modelarze z Wielkiej Brytanii będą świadomi czynników ograniczających szybkość wymiany zanieczyszczających środowisko pojazdów na elektryczne. „Będziesz na to bardziej uczulony niż na trudności związane z zamknięciem elektrowni węglowej w Indiach” – dodaje.
Co modele mówią o węglu?
W zeszłym roku IPCC opublikował raport oparty na modelach, w którym stwierdził, że aby ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5°C, zużycie węgla powinno spaść o prawie trzy czwarte między 2020 a 2030 r., podczas gdy zużycie ropy i gazu spadnie o około jedną dziesiątą.
Modelowane odejście od węgla jest jeszcze szybsze w systemie elektroenergetycznym. IPCC twierdzi, że zużycie węgla do produkcji energii elektrycznej powinno spaść o 88% między 2020 a 2030 rokiem.
W badaniu Muttitt porównano ten scenariusz z wcześniejszymi szybkimi przemianami energetycznymi, takimi jak odejście Korei Południowej od ropy po kryzysie OPEC w 1973 r. i odejście od węgla w USA podczas boomu na krajowy gaz szczelinowany w 2010 r., ale wyniki nie były realistyczne.
Odkrył, że aby osiągnąć spadek o 88%, uzależnione od węgla kraje, takie jak Chiny, Indie i RPA, musiałyby zrezygnować z paliw kopalnych dwa razy szybciej niż poprzednie rekordy świata, w stosunku do wielkości ich systemów energetycznych.
„Rodzi to pytania o wykonalność społeczno-polityczną” – czytamy w badaniu. Dodaje, że terminy wycofywania węgla 2030 dla krajów bogatych i 2050 dla krajów rozwijających się są lepszymi celami, ponieważ są „trudne, ale możliwe”.
Co ogranicza tempo wycofywania węgla?
Węgiel jest zwykle wykopywany i spalany w celu uzyskania energii na obszarach o dużej koncentracji geograficznej, gdzie paliwa jest pod dostatkiem. Społeczności na tych obszarach zaczynają polegać na węglu w swojej lokalnej gospodarce.
Ekolodzy z węglowego serca RPA powiedzieli niedawno Climate Home, że węgiel „jest kręgosłupem naszej gospodarki” i dlatego pomimo troski o zmiany klimatu obawiają się pospiesznego, niesprawiedliwego odejścia od paliwa.
Avantika Goswami, lider ds. zmian klimatycznych w indyjskim think tanku Centrum Nauki i Środowiska, powiedział, że odnawialne źródła energii muszą być połączone z magazynowaniem energii w skali sieciowej i że „obecnie magazynowanie energii w skali sieciowej nie może jeszcze konkurować z energią opartą na węglu w warunki kosztowe”.
Dodała, że dla krajów rozwijających się pożyczanie pieniędzy na inwestycje w odnawialne źródła energii jest droższe niż dla krajów bogatszych.
Ale Pieter de Pous, szef programu przejścia na paliwa kopalne w E3G, powiedział, że gospodarki wschodzące mogą pobić poprzednie rekordy. „Nie wykluczajmy, że [globalne] Południe może iść szybciej, niż ktokolwiek myśli, że jest to możliwe” – powiedział.
Powiedział, że doświadczenie Europy pokazuje, że nie ma kompromisu między szybkim odejściem od węgla a sprawiedliwym. Powiedział, że Hiszpania i Portugalia szybko wycofały się z węgla, dbając o społeczności węglowe.
Autor IPCC, Joeri Rogelj, zgodził się, że przejście może nastąpić szybciej niż w poprzednich przykładach, „ponieważ istnieje fundamentalna różnica dynamiczna między przypadkowymi redukcjami emisji w przeszłości, które miały miejsce jako efekt uboczny katastrofy społecznej i zakłóceń, a ukierunkowanymi redukcjami emisji wynikającymi z polityki, które określają pozytywną ścieżkę rozwoju na przestrzeni wielu dziesięcioleci”.
Dodał: „Te same różnice istnieją w tempie wycofywania technologii i dlatego wymagają starannego rozważenia”.
Co modele mówią o ropie i gazie?
Jeśli węgiel będzie wycofywany wolniej niż przewiduje IPCC, wówczas ropa i gaz będą musiały być wycofywane szybciej, aby osiągnąć cel 1,5°C. Muttitt sugeruje, że ropa i gaz powinny zostać wycofane o 50% szybciej niż sugerują dane IPCC.
Spowodowałoby to nałożenie większej odpowiedzialności na bogate narody, takie jak Stany Zjednoczone i Europa. Szczególnie szybko musiałoby spaść zużycie ropy naftowej do napędzania samochodów, ciężarówek i statków.
„Tempo wycofywania ropy i gazu jest w tych modelach bardzo łagodne” — powiedział Muttitt — „i jest bardzo łagodne, ponieważ wiele pracy związanej z redukcją emisji odbywa się poprzez wycofywanie węgla”.
Tylko garstka krajów obiecała zaprzestać produkcji ropy i gazu. Na Cop27 grupa producentów, w tym Arabia Saudyjska, Iran i Rosja, zablokowała zobowiązanie do wycofania wszystkich paliw kopalnych.
Dlaczego modele są ważne?
Trudno udowodnić związek między tymi modelami a rzeczywistymi decyzjami, ale polityka klimatyczna, szczególnie w bogatych krajach, przedkłada globalne redukcje zużycia węgla nad ropę i gaz.
W rozmowach klimatycznych wyróżniano węgiel. Jako gospodarz Cop26, Wielka Brytania powiedziała, że szczyt dotyczył „węgla, samochodów, gotówki i drzew”. Na szczycie rządy zobowiązały się do stopniowego ograniczenia wykorzystania węgla, ale nie wspomniały o ropie ani gazie.
Wiele dużych i bogatych krajów, wielostronnych banków rozwoju i banków prywatnych zakończyło finansowanie zagranicznego węgla, zanim zakończyło je dla ropy i gazu. Chiny, Japonia i Korea Południowa ogłosiły w 2021 r., że zakończą wsparcie dla zagranicznego węgla, ale jeszcze nie rozszerzyły go na ropę i gaz.
Tylko garstka krajów przyłączyła się do inicjatywy prowadzonej przez Danię i Kostarykę, mającej na celu zakończenie wydobycia ropy i gazu.
