Autorzy, konsorcjum Together for 1.5, przedstawiają najlepsze praktyki i zalecenia dotyczące poprawy sytuacji dla państw członkowskich i UE oraz wzywają do podjęcia szybkich działań, aby umożliwić społeczeństwu obywatelskiemu i innym zainteresowanym podmiotom udział w procesach decyzyjnych w oparciu o dokładne, kompletne i aktualne dane.
"Transparentność i publiczny dostęp do danych ma kluczowe znaczenie dla monitorowania wdrażania polityki klimatycznej i energetycznej oraz weryfikowania ewolucji wyznaczonych celów klimatycznych i energetycznych" - twierdzi Brigitta Bozso, kierownik projektu i ekspert ds. polityki w CAN Europe.
Konwencja z Aarhus wymaga od wszystkich państw członkowskich UE publicznego udostępniania informacji dotyczących środowiska. Pomimo tego wymogu prawnego, dostęp do wysokiej jakości i jawnych danych nie został jeszcze zapewniony we wszystkich państwach członkowskich.
Autorzy raportu przeprowadzili pierwszą analizę potrzeb, jakości i dostępności kluczowych danych środowiskowych, a także metodologii stosowanej przez władze publiczne do gromadzenia danych. Na podstawie tych ustaleń w raporcie przedstawiono kilka kluczowych zaleceń:
- Większa dostępność danych jest podstawą bardziej transparentnych, mierzalnych i wiarygodnych polityk publicznych. Otwarte źródła danych pozwalają na silniejszą i bardziej obiektywną interakcję z interesariuszami w zakresie udostępniania danych i publikacji odpowiednich zbiorów danych.
- Ważne jest, aby dane państwowe były okresowo aktualizowane zgodnie z harmonogramem realizacji celu.
- Należy poprawić jakość danych - takich jak ich dokładność, kompletność, spójność, wiarygodność i aktualność. Władze mogą opracowywać ramy określające standardy w zakresie formatów danych i procedur publikacji w celu poprawy jakości danych.
- Dostępność oficjalnych danych dla obywateli, przedsiębiorstw i innych zainteresowanych stron: podstawowe cechy dostępnych danych obejmują udostępnianie ich bezpłatnie, z nieograniczonym dostępem i w łatwych do odczytania formatach.
Zbliżający się przegląd Rozporządzenia o Zarządzaniu (Governance Regulation) stanowi istotną okazję do poprawy dostępności, spójności i transparentności danych na poziomie krajowym, ale także unijnym.
Niniejszy raport przedstawia informacje na temat doświadczeń i przeszkód napotkanych podczas gromadzenia danych dotyczących klimatu i energii istotnych dla oceny krajowych planów w zakresie energii i klimatu (NECP). Partnerzy konsorcjum przeanalizowali dane z 12 krajów: Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Danii, Estonii, Francji, Niemiec, Węgier, Polski, Portugalii, Słowenii i Hiszpanii. Każdy z partnerów wypełnił kompleksowy kwestionariusz, którego głównym celem było zidentyfikowanie barier i potrzeb w zakresie poprawy przejrzystości i dostępu do danych.
Podsumowując
Co wypada dobrze:
- Większość krajów posiada historyczne ciągi danych od 1990 r. dla wszystkich głównych wskaźników klimatycznych i energetycznych.
- Większość krajów korzysta ze standardowych szablonów UNFCCC/EEA i EUROSTAT przy opracowywaniu danych dotyczących emisji gazów cieplarnianych i energii.
- Większość krajów stosuje jednostki miary oparte na standardach UE, aby ułatwić porównywanie tych samych danych między krajami europejskimi.
- Tylko dwa kraje nie posiadają oficjalnych publicznych stron internetowych, na których można łatwo znaleźć i pobrać wszystkie wyżej wymienione dane.
- Wszystkie kraje dysponują co najmniej jedną oficjalnie wyznaczoną instytucją odpowiedzialną za kompilację emisji gazów cieplarnianych, a wszystkie kraje z wyjątkiem Polski posiadają co najmniej jedną oficjalnie wyznaczoną instytucję odpowiedzialną za kompilację wskaźników energetycznych.
Co wypada średnio:
- Większość krajów ma dwuletnie opóźnienie w aktualizacji krajowych zbiorów danych, ale niektórym udało się opublikować i udostępnić zbiory danych w ciągu jednego roku lub nawet wcześniej.
- Wszystkie kraje z wyjątkiem Polski udostępniają krajowe dane dla sektorów ETS i ESR oddzielnie, chociaż sektory ETS trudno jest znaleźć na państwowej stronie internetowej (w Estonii), a dane dotyczące podsektorów nie są wystarczająco jasne, jeśli chodzi o udział emisji w sektorach ETS i poza nimi (w Danii).
- Wszystkie państwa udostępniają krajowe dane dotyczące energii odnawialnej i innych źródeł oddzielnie. Podkreślono jednak pewne problemy w kategorii "inne źródła odnawialne" (w Hiszpanii) i w kategorii "biomasa" (w Danii).
- Tylko jedna trzecia państw raportuje dane energetyczne na poziomie operacyjnym, choć nie ma jednoznacznej odpowiedzi, jeśli chodzi o porównanie poziomu krajowego i operacyjnego.
- Większość krajów nie posiada instytucjonalnego punktu kontaktowego ds. klimatu, a połowa z nich nie posiada instytucjonalnego punktu kontaktowego ds. energii, gdzie można by uzyskać odpowiedzi na wszelkie pytania i/lub który by prowadził konsultacje społeczne.
Co jest niezadowalające:
- Kraje, które przekazują dane na poziomie niższym niż krajowy, wskazują na istnienie różnic między tymi poziomami zarządzania, jeśli chodzi o gromadzenie danych.
- Dezagregacja/rozproszenie danych między kilkoma instytucjami/różnymi stronami internetowymi oraz brak jednej strony internetowej działającej jako "punkt kompleksowej obsługi" ze wszystkimi danymi dotyczącymi klimatu i energii w łatwym do pobrania formacie to dwie główne przeszkody wskazane w odniesieniu do publicznej dostępności danych. Niektóre wskaźniki są nadal dostarczane w trudnym do przetwarzania formacie pdf (w Bułgarii, Danii, Niemczech i Polsce).
- Późna lub niewystarczająca reakcja niektórych instytucjonalnych punktów kontaktowych, brak komunikacji lub wymiany danych między instytucjami oraz trudności w znajdowaniu niektórych informacji na oficjalnych stronach internetowych oraz porównywaniu danych z różnych źródeł należą do przeszkód zidentyfikowanych w odniesieniu do roli odpowiedzialnych instytucji.
- Trudności z ustaleniem gdzie znaleźć dane i z kim skonsultować informacje, gdy kilka organów publicznych zajmuje się równolegle tymi samymi kwestiami, a także słaba komunikacja między instytucjonalnymi punktami kontaktowymi, zapewniająca jedynie minimum wymagane do wymiany informacji i konsultacji społecznych, należą do głównych problemów zidentyfikowanych w odniesieniu do roli instytucjonalnych punktów kontaktowych.
Raport (w jęz. angielskim) do pobrania na stronie projektu Together for 1.5.
