Projekt Copernicus jest częścią programu kosmicznego realizowanego i finansowanego przez Unię Europejską, w ramach którego monitorowane są m.in. kluczowe wskaźniki klimatyczne. Opublikowany na początku 2024 r. ostatni z corocznych raportów Copernicus (Global Climate Highlights 2023) to kolejny dowód na coraz bardziej zauważalne skutki zmian klimatycznych.
Wzrost globalnej temperatury powierzchniowej powietrza(1) względem średniej dla lat 1850-1900, wyznaczonego przedprzemysłowego okresu referencyjnego, na podstawie kilku globalnych zbiorów danych temperatur, pokazany jako 5-letnie średnie od 1850 (lewa strona) i jako średnie roczne od 1967 (prawa strona).
Źródło: C3S/ECMWF.
Raport o globalnych wydarzeniach klimatycznych w 2023 roku, został oparty głównie na danych z reanalizy ERA5- przedstawia on ogólne podsumowanie najważniejszych ekstremalnych zjawisk klimatycznych oraz głównych czynników, które za nimi stoją. Należą do nich między innymi koncentracje gazów cieplarnianych, El Niño i inne naturalne zmiany.
Co wynika z Global Climate Highlights 2023?
Najważniejsze informacje o temperaturach powietrza na powierzchni:
- 2023 został potwierdzony jako najcieplejszy kalendarzowy rok w stosunku do globalnych danych temperatur sięgających 1850 roku.
- Średnia globalna temperatura w 2023 roku wyniosła 14,98°C, była o 0,17°C wyższa niż poprzednia najwyższa roczna wartość w 2016 roku.
- 2023 był o 0,60°C cieplejszy niż średnia z lat 1991-2020 i o 1,48°C cieplejszy niż poziom przedprzemysłowy z okresu 1850-1900.
- Prawdopodobnym jest, że 12-miesięczny okres, który zakończy się w styczniu lub lutym 2024, przekroczy 1,5°C powyżej poziomu przedprzemysłowego.
- 2023 to pierwszy rok w historii, w którym temperatura każdego dnia była wyższa o 1°C od poziomu przedprzemysłowego z lat 1850-1900. Blisko 50% dni były o ponad 1,5°C cieplejsze niż poziom 1850-1900, a dwa dni w listopadzie były, po raz pierwszy, o ponad 2°C cieplejsze.
- Średnie roczne temperatury powietrza były najwyższe w historii lub zbliżały się do najwyższych w większości obszarów wszystkich basenów oceanicznych i wszystkich kontynentów z wyjątkiem Australii.
- Każdy miesiąc od czerwca do grudnia 2023 roku był cieplejszy niż odpowiadający mu miesiąc w poprzednich latach.
- Lipiec i sierpień 2023 były najcieplejszymi miesiącami w historii. Borealne lato (czerwiec-sierpień) było również najcieplejszym sezonem w historii.
- Wrzesień 2023 był miesiącem z odchyleniami temperatury powyżej średniej z lat 1991–2020, większymi niż jakikolwiek inny miesiąc w zbiorze danych ERA5.
- Grudzień 2023 był najcieplejszym grudniem w historii pomiarów, ze średnią temperaturą wynoszącą 13,51°C, czyli o 0,85°C powyżej średniej z lat 1991-2020 i 1,78°C więcej niż średni poziom temperatury w latach 1850-1900 dla tego miesiąca.
Anomalia temperatury powietrza przy powierzchni dla 2023 roku w stosunku do średniej z okresu referencyjnego 1991-2020.
Źródło danych: ERA5. Dzięki uprzejmości: C3S/ECMWF.
Najważniejsze informacje o temperaturach powierzchni mórz (SST):
- Globalne średnie temperatury powierzchni morza (SST) utrzymywały się na niezwykle wysokim poziomie, osiągając rekordowe wyniki dla danej pory roku w sezonie od kwietnia do grudnia.
- W 2023 roku wystąpiło zjawisko pogodowe El Niño, co oznacza, że La Niña dobiegła końca. Przejście to miało miejsce wiosną ubiegłego roku, przy czym WMO ogłosiło początek El Niño na początku lipca.
- Wysokie SST w większości basenów oceanicznych, a w szczególności na Atlantyku Północnym, odegrały ważną rolę w rekordowo wysokich globalnych SST.
- Bezprecedensowe SST były związane z falą upałów morskich na całym świecie, w tym w częściach Morza Śródziemnego, Zatoki Meksykańskiej i Karaibów, Oceanu Indyjskiego i Północnego Pacyfiku oraz w większości Atlantyku Północnego.
Najważniejsze informacje o temperaturze w Europie:
- 2023 był drugim najcieplejszym rokiem dla Europy: o 1,02°C powyżej średniej z lat 1991-2020, o 0,17°C chłodniejszym niż 2020.
- Temperatury w Europie utrzymywały się powyżej średniej przez 11 miesięcy 2023 roku, a wrzesień był najcieplejszym wrześniem w historii pomiarów.
- Europejska zima (grudzień 2022 - luty 2023) była drugą najcieplejszą zimą w historii.
- Średnia temperatura europejskiego lata (czerwiec-sierpień) wyniosła 19,63°C; o 0,83°C powyżej średniej, sprawiając, że było to piąte najcieplejsze lato w historii.
- Europejska jesień (wrzesień-listopad) miała średnią temperaturę 10,96°C, czyli o 1,43°C powyżej średniej. W rezultacie była to druga najcieplejsza jesień w historii, tylko o 0,03°C chłodniejsza niż jesień 2020 roku.
Pozostałe zjawiska, które miały miejsce w 2023 roku:
- Rok 2023 był niezwykły dla lodu morskiego na Antarktydzie: osiągnął on rekordowo niski poziom jak na tę porę roku w ciągu 8 miesięcy. Zarówno dzienne, jak i miesięczne zasięgi osiągnęły rekordowe minima w lutym 2023 roku.
- Zasięg lodu morskiego Arktyki w marcu, w momencie jego rocznego maksimum, był jednym z czterech najniższych dla tego okresu w roku w historii pomiarów satelitarnych. Roczne minimum we wrześniu było szóstym najniższym.
- Atmosferyczne stężenia dwutlenku węgla i metanu nadal wzrastały i osiągnęły rekordowe poziomy w 2023 roku, osiągając odpowiednio 419 ppm i 1902 ppb. Poziom dwutlenku węgla był wyższy o 2,4 ppm, a metanu o 11 ppb wyższy niż w 2022 roku.
- Na całym świecie odnotowano dużą liczbę ekstremalnych zdarzeń klimatycznych, w tym fale upałów, powodzie, susze i pożary lasów. Szacunkowe globalne emisje węgla z pożarów w 2023 roku wzrosły o 30% w porównaniu z 2022 rokiem, głównie z powodu utrzymujących się pożarów w Kanadzie.
Jak wypada rok 2024?
Z ostatnich doniesień Copernicus, wynika że czerwiec 2024 to 12 miesiąc z rzędu, w którym globalna temperatura osiągnęła 1,5°C powyżej poziomu przedindustrialnego. Średnia temperatura w Europie w czerwcu 2024 była o 1,57°C powyżej średniej dla czerwca z lat 1991-2020, co czyni ten miesiąc drugim najcieplejszym czerwcem w historii Europy.
źródło: climate.copernicus.eu
