Tegoroczny COP zapowiada się dość ekscytująco dla tych z nas, którzy pracują nad energią w ramach międzynarodowej sieci CAN, GGON i innych globalnych sieci CSO. My z grupy zadaniowej chcielibyśmy podzielić się z wami kilkoma aktualnościami, abyście wiedzieli, co się dzieje i jak możecie wykorzystać to, co nas czeka. Tegoroczna konferencja COP jest dość istotna dla naszych kampanii w sektorze energetycznym, ponieważ energia jest mocno obecna w jej programie.
Kontekst
"Pakiet energetyczny" prezydencji COP28: Zaproponowana przez Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA) wizja COP28 przedstawiona w lipcu obejmowała: potrojenie globalnej mocy odnawialnych źródeł energii (osiągnięcie 11 TW do 2030 r.), podwojenie rocznego globalnego wskaźnika poprawy efektywności energetycznej (osiągnięcie 4% do 2030 r.) oraz stopniowe zmniejszanie zużycia paliw kopalnych w kierunku "systemu energetycznego wolnego od paliw kopalnych do połowy wieku". Zjednoczone Emiraty Arabskie pracują również nad oddzielnym Globalnym Sojuszem na rzecz Dekarbonizacji, aby podpisać umowy z głównymi krajami produkującymi ropę naftową i gaz ziemny w celu osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 r., ale jak wiemy, nie zastąpi to języka wycofywania/ograniczania paliw kopalnych.
Pakiet energetyczny CSO na COP28: Grupa Robocza CAN ds. Energii, Grupa Robocza GGON ds. Polityki Międzynarodowej oraz Międzynarodowa Platforma Działania CAN na rzecz Energii Odnawialnej, grupy w BFF i E3G Power Sector Transition Task Force + inni sojusznicy wspólnie naciskają na kompleksowy pakiet transformacji energetycznej w wynikach COP28, a zwłaszcza w tekście przewodnim, który obejmuje:
- Wezwanie do pełnego, szybkiego, sprawiedliwego (i finansowanego) wycofania paliw kopalnych (obejmuje to węgiel, ropę i gaz; oraz zakończenie nowych zatwierdzeń elektrowni węglowych).
- Potrojenie globalnej mocy energii odnawialnej (osiągnięcie 11 TW do 2030 r.) i podwojenie rocznego globalnego wskaźnika poprawy efektywności energetycznej (osiągnięcie 4% do 2030 r.), w tym jasne ścieżki i plany zapewniające realizację i odpowiedzialność.
- Bariery ochronne dla ludzi, społeczności i przyrody.
- Finanse umożliwiające transformację energetyczną, zwłaszcza w krajach Globalnego Południa.
Istnieje wiele sposobów, w jakie pakiet energetyczny może trafić na COP - albo w ostatecznym tekście przewodnim (najsilniejszy), w tekście Globalnego Przeglądu (kolejny najsilniejszy), albo w zobowiązaniach nietekstowych (najsłabszy, ponieważ nie byłby prawnie wiążący, ale nadal byłby użytecznym sygnałem politycznym).
Dotychczasowy impet polityczny: We wrześniu grupa G20 zobowiązała się do potrojenia odnawialnych źródeł energii (ale zgodnie z istniejącymi zobowiązaniami krajowymi), a afrykańscy przywódcy zobowiązali się do pięciokrotnego zwiększenia mocy odnawialnych źródeł energii. W oświadczeniu wersalskim MAE z 2023 r., które obejmowało wsparcie ze strony około 50 krajów/bloków krajowych, w tym UE i Unii Afrykańskiej, wezwano do podwojenia efektywności energetycznej do 2030 r. Global Renewables Alliance, IRENA i IEA również poparły globalne cele dotyczące potrojenia OZE i podwojenia EE do 2030 roku. Język wycofywania paliw kopalnych został poparty przez ponad 80 krajów na COP27 i został ponownie przywołany w tym roku przez przywódców G7. Opiera się to na istniejących zobowiązaniach do wycofania węgla uzgodnionych na COP26 i potwierdzonych na COP27 i jest ich bezpośrednim wynikiem.
Jaki może być rzeczywisty wpływ przyjęcia tego pakietu energetycznego? Nie należy lekceważyć znaczenia wprowadzenia do tekstu przewodniego konkretnych sformułowań dotyczących wszystkich elementów energetycznych (energia odnawialna, efektywność energetyczna i stopniowe ograniczanie/wycofywanie paliw kopalnych). Wylądowanie tego pakietu na COP pomogłoby nam zbudować pozytywny impuls dotyczący nieuchronności globalnej transformacji energii ze źródeł kopalnych na odnawialne i pokazałoby, że COP może nadal działać jako siła napędowa ambicji pomimo dzisiejszego trudnego kontekstu geopolitycznego. Ambitny wynik COP oparty na konsensusie będzie miał również kluczowe znaczenie dla przechylenia polityki i krajobrazu inwestycyjnego w kierunku odnawialnych źródeł energii.
Umieszczenie pakietu energetycznego w tekście przewodnim wzmocniłoby naszą zdolność do pociągania rządów do odpowiedzialności za wyznaczanie bardziej ambitnych celów w zakresie energii odnawialnej i efektywności energetycznej, w połączeniu z planami wycofania paliw kopalnych z sektora energetycznego. Niezależnie jednak od tego, gdzie wyląduje pakiet - nie możemy zapominać o tym, że przyspieszenie transformacji energetyki z paliw kopalnych na odnawialne źródła energii po raz pierwszy znalazło się w centrum agendy COP, a to, co nie zostanie uzgodnione w tym roku, powróci do agendy w przyszłym roku.
2 tygodnie do COP28 - aktualna sytuacja
Stanowisko UE na COP28: W ubiegłym miesiącu Rada UE uzgodniła swoje stanowisko negocjacyjne na COP28. Jennifer Morgan z niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych opublikowała jego podsumowanie. Kluczowe aspekty stanowiska UE odnoszące się do pakietu energetycznego są następujące:
- "Rada podkreśla, że przejście na gospodarkę neutralną dla klimatu będzie wymagało globalnego wycofania niehamowanych paliw kopalnych i szczytowego poziomu ich zużycia w tej dekadzie".
- "Podkreśla znaczenie uwolnienia sektora energetycznego od paliw kopalnych na długo przed 2050 r., a także dążenia do pełnej lub przeważającej dekarbonizacji globalnego systemu energetycznego w latach 2030-tych, nie pozostawiając miejsca na nowe elektrownie węglowe."
- "Wzywa do jak najszybszego wycofania dotacji na paliwa kopalne, które nie dotyczą ubóstwa energetycznego ani sprawiedliwej transformacji."
- "Wzywa do podjęcia globalnych działań na rzecz potrojenia zainstalowanej mocy energii odnawialnej do 11 TW i podwojenia tempa poprawy efektywności energetycznej do 2030 r., przy jednoczesnym poszanowaniu krajowego koszyka energetycznego każdego kraju".
Stanowisko to mogłoby być silniejsze, gdyby odnosiło się do szczytu i spadku zużycia paliw kopalnych w tej dekadzie oraz gdyby wzmocniło termin 2025 r. na stopniowe wycofywanie "nieefektywnych" dotacji na paliwa kopalne, które UE przyjęła już jako część G7, co zostało uwzględnione we wcześniejszych projektach stanowiska.
Chociaż stanowisko to również nie zamyka w pełni drzwi do redukcji emisji, w innym miejscu tekstu wyjaśniono, że technologie redukcji emisji mają do odegrania ograniczoną rolę i nie zastępują wycofywania paliw kopalnych, jak stwierdzili ministrowie: "technologie redukcji emisji ... istnieją na ograniczoną skalę i mają być wykorzystywane do redukcji emisji przede wszystkim z sektorów trudnych do redukcji". Stwierdzają również, że "nie powinny być wykorzystywane do opóźniania działań na rzecz klimatu w sektorach, w których ... dostępne są alternatywy", co obejmuje sektor energetyczny.
Ogólnie rzecz biorąc, stanowisko to stanowi mandat dla UE do zaangażowania innych krajów w potrzebę uzgodnienia wycofania paliw kopalnych wraz z ambitnymi globalnymi celami w zakresie energii odnawialnej i efektywności energetycznej. Komisarz ds. działań w dziedzinie klimatu, Wopke Hoekstra, powiedział również agencji Reuters, że UE nie zaakceptuje wyniku COP28, który osiągnie porozumienie tylko w mniej kontrowersyjnych kwestiach - takich jak zwiększone wykorzystanie energii odnawialnej - jeśli nie uda się rozwiązać trudniejszych kwestii, takich jak stopniowe wycofywanie paliw kopalnych. "To nie jest menu à la carte. W rzeczywistości wszystko, co jest w menu, musi zostać zrealizowane".
Najnowszy list prezydencji COP28 do stron: List do stron wysłany 17 października wskazuje na potencjalne osłabienie proponowanego pakietu energetycznego. Obecnie nie ma osobnej wzmianki o wynikach stopniowego wycofywania/zmniejszania zużycia paliw kopalnych, a jedynie wspomina się o tym, że jest to wynik potrojenia celów w zakresie OZE i podwojenia EE. Wiemy jednak, że musimy nie tylko zwiększyć OZE i EE, ale zrobić to, aby zastąpić paliwa kopalne, co wymaga jasnych punktów odniesienia i planowania stopniowego wycofywania paliw kopalnych. List odnosi się do przyspieszenia wdrażania "wszystkich dostępnych rozwiązań i technologii" (czytaj: CCS). Odchodzi również od wcześniejszego języka sugerującego, że pakiet energetyczny będzie częścią negocjowanego tekstu przewodniego, zamiast tego zapraszając kraje do poparcia globalnych celów OZE i EE poprzez dobrowolne i niewiążące prawnie "zobowiązanie".
Zobowiązanie dotyczące celów OZE i EE: Zgodnie z projektem zobowiązania, który wyciekł do agencji Reuters, Zjednoczone Emiraty Arabskie, UE i USA starają się obecnie pozyskać inne rządy do podpisania zobowiązania do potrojenia globalnej mocy odnawialnych źródeł energii i podwojenia wskaźnika EE do 2030 roku.
Zobowiązanie na tym etapie nie zawiera odniesienia do wycofywania paliw kopalnych lub potrzeby zastąpienia paliw kopalnych przez odnawialne źródła energii, ale podkreśla, że wdrażaniu odnawialnych źródeł energii musi towarzyszyć w tej dekadzie wzrost efektywności energetycznej oraz stopniowe wycofywanie energii węglowej w tej dekadzie, w tym zakończenie finansowania nowych elektrowni węglowych.
Kto jak dotąd popiera zobowiązanie: Reuters pierwotnie poinformował 1 listopada, że zobowiązanie zostało podpisane przez prezydencję ZEA, Komisję Europejską, USA, Barbados, Kenię, Chile, Mikronezję, MAE i IRENA. W dniu 10 listopada poinformowano, że zgodnie z informacjami, które wyciekły, ponad 60 krajów wyraziło poparcie dla zobowiązania - w tym nowe kraje, takie jak Nigeria, RPA, Wietnam, Australia, Japonia, Kanada, Peru i Zambia.
Należy zauważyć, że nie oznacza to, że kraje te same zobowiązują się do potrojenia krajowej mocy OZE i podwojenia EE do 2030 r. Lub że kraje te będą naciskać podczas negocjacji, aby zobowiązanie to znalazło odzwierciedlenie w tekście przewodnim. Na tym etapie oznacza to po prostu, że wspierają one te globalne cele.
Chociaż nie jest to bezpośrednio związane ze zobowiązaniem, warto zauważyć, że Chiny potwierdziły również wsparcie dla globalnego celu potrojenia odnawialnych źródeł energii, ale nie globalnego celu EE, poprzez oświadczenie USA-Chiny opublikowane w tym tygodniu. W oświadczeniu tym potrojenie OZE i stopniowe wycofywanie paliw kopalnych ujęto również w ramy sekwencji, stwierdzając zamiar przyspieszenia wdrażania OZE "w celu przyspieszenia zastępowania węgla, ropy naftowej i gazu, a tym samym przewidywania znaczącej bezwzględnej redukcji emisji w sektorze energetycznym w krytycznej dekadzie lat dwudziestych". Jest to pomocne uznanie, że ambicje dotyczące OZE i wycofywania paliw kopalnych muszą znaleźć się w tekście przewodnim lub tekście Globalnego Przeglądu, ale nadal jest zbyt niejasne, co to oznacza pod względem harmonogramu emisji w sektorze energetycznym, i brakuje odniesień do już uzgodnionego tekstu z COP26 w sprawie wycofywania węgla.
Koalicja na rzecz Wysokich Ambicji domaga się wycofania paliw kopalnych i osiągnięcia celów w zakresie OZE/EE: Na spotkaniu poprzedzającym konferencję COP w dniach 30 i 31 października, niewielka grupa europejskich rządów - Austria, Francja, Irlandia, Holandia, Słowenia, Hiszpania - wraz z 10 innymi krajami - Etiopią, Grenadą, Gwatemalą, Kenią, Wyspami Marshalla, Samoa, Senegalem, Tuvalu, Vanuatu i Zambią - podpisała list w ramach Koalicji Wysokich Ambicji, aby odeprzeć luki językowe prezydencji COP28, które mogłyby zostać wykorzystane do osłabienia pakietu energetycznego. W liście podkreślono znaczenie uwzględnienia wyników w zakresie energii w wynegocjowanym tekście przewodnim i wezwano do uwzględnienia między innymi:
- "Zakończenie budowy nowych kopalń węgla i ekspansji istniejących kopalń węgla, a także pilne wycofanie się z wytwarzania energii z węgla".
- "Ponad trzykrotne zwiększenie globalnej mocy odnawialnych źródeł energii do 2030 r.".
- "Podwojenie rocznego tempa poprawy efektywności energetycznej we wszystkich sektorach do 2030 r.".
- "W tym kontekście, stopniowe wycofywanie produkcji i wykorzystania paliw kopalnych".
Niemcy podobno odmówiły podpisania listu, ponieważ nie były w stanie zgodzić się w rządzie z wezwaniem listu do wykluczenia finansowania projektów paliw kopalnych za granicą.
Oświadczenie Powering Past Coal Alliance: PPCA wydało również oświadczenie przed COP28, które zawiera wezwanie wszystkich krajów do zobowiązania się do przyspieszenia wycofywania nielimitowanej produkcji energii z węgla oraz do zaprzestania produkcji nowej energii z węgla.
Finanse: Komisja Europejska potwierdziła, że zamierza ogłosić wkład finansowy wspierający zobowiązanie COP28 dotyczące OZE i EE, i wezwała inne kraje do zrobienia tego samego podczas Światowego Szczytu Działań na rzecz Klimatu na COP28 w dniach 1-2 grudnia. Chociaż jest to pozytywny sygnał, istnieje ciągła potrzeba zachęcania rządów, wielostronnych banków rozwoju i międzynarodowych instytucji finansowych, że finansowanie będzie wymagane do wsparcia realizacji pakietu energetycznego i muszą one konkretnie wykazać lub przynajmniej wykazać, że dostępne są środki finansowe.
Zagadnienia dookoła COP28
Pracownicy służby zdrowia domagają się wycofania paliw kopalnych: Ponad 46 milionów pracowników służby zdrowia poparło list do prezydenta COP28 wzywający przywódców do przyspieszenia wycofywania paliw kopalnych. COP28 będzie pierwszym wydarzeniem poświęconym zdrowiu. Opracowano pakiet partnerski dla mediów społecznościowych, aby wesprzeć wzmocnienie.
Mobilizacje PowerUp: Na początku listopada rozpoczął się globalny miesiąc działań organizacji 350.org na rzecz transformacji energetycznej, której potrzebujemy.
Raport ONZ COP28, IRENA i GRA na temat globalnych celów: Podkreśla najnowsze przemyślenia Prezydencji COP28 na wysokim szczeblu dotyczące globalnych celów potrojenia mocy odnawialnych źródeł energii i podwojenia efektywności energetycznej oraz kluczowych czynników politycznych umożliwiających osiągnięcie tego celu.
Narracja na COP28: Grupa zadaniowa ds. transformacji sektora energetycznego BFF i E3G opracowała ramy narracyjne, które mają kierować zbiorowymi komunikatami i ramami przed COP. Zachęcamy do dzielenia się nimi i wykorzystywania ich w komunikacji i kampaniach.
Nadchodzące wydarzenia i kluczowe daty COP
Partnerzy i sojusznicy CSO planują wiele wspaniałych działań przed i w trakcie COP, którymi będziemy dzielić się z partnerami BFF w nadchodzących tygodniach. Na razie kilka kluczowych nadchodzących webinariów, na które warto się zapisać, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, oraz kluczowe daty tematyczne COP, o których należy pamiętać:
- webinarium Ember na temat potrojenia celu w zakresie odnawialnych źródeł energii - 21 listopada
- GSCC zorganizowało briefing dla mediów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego (we współpracy z grupą zadaniową ds. transformacji sektora energetycznego BFF/E3G) na temat potrojenia celu w zakresie odnawialnych źródeł energii i FFPO - 28 listopada (link zostanie wkrótce udostępniony)
- Światowy Szczyt Działań COP28 - 1-2 grudnia
- Dzień zdrowia COP28 - 3 grudnia
- Dzień finansów COP28 - 4 grudnia
- Dzień Energii COP28 - 5 grudnia
- Końcowe negocjacje COP28 - 11-12 grudnia
