Rok temu dziesiątki tysięcy europejskich rolników protestowało przeciwko polityce klimatycznej UE. Głosy eurosceptyczne i skrajnie prawicowe zyskały na znaczeniu, również w Parlamencie Europejskim. Jednocześnie rosnące ceny energii i pogarszające się warunki mieszkaniowe sprawiły, że wiele społeczności stało się podatnych na dezinformację, która podważa cele klimatyczne UE. Te wyzwania są szczególnie widoczne w EŚW, gdzie stawka sprawiedliwej transformacji energetycznej jest wyjątkowo wysoka.
Nowo wybrani komisarze z EŚW rozumieją te dynamiki lepiej niż ktokolwiek inny. Dlatego kluczowe jest, aby realizując cele klimatyczne UE, kładli nacisk na spójność społeczną i włączenie społeczne. Europejski Zielony Ład i Fit for 55 wyznaczają jasną trajektorię, ale dalsza droga wymaga jedności i uwagi wobec najbardziej zagrożonych – szczególnie pracowników i gospodarstw domowych w trudnej sytuacji.
Wspólna praca
Europa Środkowo-Wschodnia reprezentuje około jedną czwartą populacji UE – znaczącą część, która niesie zarówno wpływ, jak i odpowiedzialność. Region ten często jednak obwiniał „Brukselę” za lokalne nieefektywności. Ta gra się skończyła: kraje EŚW muszą teraz zapewnić sprawniejsze wykorzystanie funduszy, lepsze wykorzystanie prywatnych finansów, dostępność inwestycji dla wszystkich oraz postępowe polityki.
Tym bardziej że pojawiła się nowa – lepsza – strategia dla krajów EŚW: współpraca. Portfele komisarzy z EŚW są ze sobą ściśle powiązane, co stwarza możliwość efektywnej współpracy. Praca Ekateriny Zahariewej nad wspieraniem badań i startupów uzupełnia mandat Jozefa Síkeli, który buduje międzynarodowe partnerstwa dla bezpieczeństwa energetycznego. Piotr Serafin, zarządzający budżetem UE, może zapewnić efektywne ukierunkowanie funduszy, w tym na inicjatywy społeczne Roxany Minzatu. Rola Maroša Šefčoviča w handlu i bezpieczeństwie gospodarczym pozwala łączyć interesy ekonomiczne z celami klimatycznymi, dbając o konkurencyjność i zrównoważony rozwój. Wspólnie ci liderzy mają narzędzia, by ukształtować transformację energetyczną przynoszącą korzyści całemu regionowi.
Finansowanie jedności, nie podziałów
Jednym z głównych wyzwań dla komisarzy będzie zapewnienie, że fundusze UE będą promować spójność, a nie podziały. Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, Fundusz Spójności i Fundusz na rzecz Społecznego Klimatu już wspierały transformacyjne inwestycje w regionie. Teraz kluczowe jest strategiczne rozszerzenie tych inicjatyw. Rozdzielanie środków bez odpowiedniego ukierunkowania może podważyć postępy. Zamiast tego fundusze te muszą zniwelować lukę energetyczną, szczególnie w krajach EŚW, które są mocno uzależnione od paliw kopalnych i nie mają rozwiniętej infrastruktury odnawialnych źródeł energii.
Jozef Síkela i Piotr Serafin mają kluczową rolę w dostosowaniu inwestycji do realiów społeczno-gospodarczych regionu, jednocześnie promując zrównoważony rozwój. Komisja Europejska musi również egzekwować odpowiedzialność, łącząc finansowanie z zobowiązaniami dotyczącymi praworządności. Ważne jest także większe zaangażowanie lokalnych władz i społeczeństwa obywatelskiego – od lat napędzających zieloną transformację – w kształtowanie tych mechanizmów finansowych.
Rozwiązanie kryzysu kosztów życia
Rosnące koszty życia podnoszą stawkę zielonej transformacji. Wzrost cen energii, pogłębiające się ubóstwo i pogarszające się warunki mieszkaniowe zagrażają społecznej podstawie koniecznej dla sprawiedliwej zmiany energetycznej. Roxana Minzatu, odpowiedzialna za Fundusz na rzecz Społecznego Klimatu, ma kluczowe zadanie wspierania gospodarstw domowych o niskich dochodach – szczególnie w EŚW, gdzie ubóstwo energetyczne jest często bardziej dotkliwe niż w reszcie UE. Jej praca jest spójna z inicjatywami Dana Jørgensena, który kieruje nową grupą roboczą ds. mieszkaniowych, mającą na celu dekarbonizację ogrzewania i chłodzenia budynków w sposób społecznie sprawiedliwy.
Społeczny imperatyw polityki energetycznej UE
W ramach transformacji UE realizuje inicjatywy, takie jak Clean Industrial Deal i ETS2, które mają na celu dekarbonizację przemysłu i tworzenie zielonych miejsc pracy. Polityki te przynoszą znaczące możliwości, ale także stwarzają ryzyka społeczne i ekonomiczne, szczególnie dla EŚW. Nowi komisarze muszą priorytetowo traktować te kwestie. Na przykład działania Ekateriny Zahariewej zmierzające do zmniejszenia fragmentacji w sektorze innowacji mogą wzmocnić startupy i MŚP, umożliwiając im rozwój technologii zielonych kluczowych dla dekarbonizacji. Jednak to zadanie wymaga wspólnych wysiłków, aby polityki te wspierały społeczności, a nie pogłębiały nierówności.
Wspólna zielona przyszłość
Transformacja energetyczna Europy musi jednoczyć obywateli, a nie ich dzielić. Dla EŚW oznacza to równoważenie imperatywów środowiskowych z wymogami sprawiedliwości społecznej, aby zmiana wspierała pracowników, wzmacniała społeczności i promowała spójność ponad granicami. Nowi komisarze z EŚW mają unikalną okazję, aby przewodzić tym działaniom, wykorzystując swoje powiązane portfele do zharmonizowania celów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych. Dzięki priorytetowi dla współpracy i równości mogą zapewnić, że zielona transformacja stanie się nie tylko koniecznością, ale także wspólnym sukcesem całej Europy.
Naszą rolą jako przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego będzie stałe „sprawdzanie rzeczywistości” – weryfikacja, czy polityki są właściwie wdrażane i ocena ich skuteczności. Musimy także zadbać o to, by instytucje UE uwzględniały różnice między państwami członkowskimi i maksymalnie wykorzystywały ich potencjał. Komisja Europejska – która nie zawsze była aktywna w komunikowaniu korzyści płynących z polityk unijnych „zwykłym ludziom” – powinna skoncentrować się na opracowaniu lepszych narzędzi do wyjaśniania i promowania polityk UE wśród obywateli. Jeśli te zadania zostaną wykonane dobrze, region EŚW może stać się przykładem sukcesu i motorem transformacji energetycznej w Europie.
Źródło: europeantimes.news
