Obecny stan prawny związany z klimatem w Polsce obejmuje szereg istotnych regulacji i inicjatyw, choć brak spójnego prawa klimatycznego. Kluczową rolę pełni "Ustawa o odnawialnych źródłach energii", która reguluje produkcję energii ze źródeł odnawialnych, odgrywając tym samym znaczącą rolę w redukcji emisji gazów cieplarnianych. Program "Czyste Powietrze" jest kolejnym istotnym elementem, skupiającym się na poprawie jakości powietrza poprzez termomodernizację budynków. "Plan Ochrony Powietrza dla Polski" koncentruje się na środkach poprawiających jakość powietrza, a "Plan Gospodarki Niskoemisyjnej" to ogólna strategia długofalowego rozwoju w kierunku gospodarki niskoemisyjnej. Wreszcie, "Ustawa o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych" reguluje handel uprawnieniami do emisji i jest elementem europejskiego systemu walki z emisjami CO2.
Chociaż istniejące regulacje są krokiem w dobrą stronę, brakuje spójnego podejścia do ochrony klimatu. Obecność wielu rozproszonych ustaw może prowadzić do braku koordynacji działań oraz trudności w implementacji spójnych rozwiązań. Ponadto, chociaż "Ustawa o odnawialnych źródłach energii" wspiera rozwój energii odnawialnej, nadal istnieje znacząca zależność od paliw kopalnych w sektorze energetycznym. Program "Czyste Powietrze" ma na celu poprawę jakości powietrza, ale skupia się na aspekcie zdrowotnym, pomijając szeroki kontekst zmian klimatycznych. Brakuje również jasnej i spójnej strategii adaptacji do zmian klimatu, co jest istotne dla przyszłej stabilności kraju w obliczu skrajnych zjawisk pogodowych.
W związku z powyższym, istnieje potrzeba bardziej zintegrowanego podejścia do ochrony klimatu w Polsce. Wprowadzenie spójnej ustawy klimatycznej, łączącej cele redukcji emisji, rozwój odnawialnych źródeł energii, efektywność energetyczną i strategię adaptacyjną, mogłoby znacząco wzmocnić wysiłki kraju w walce ze zmianami klimatycznymi. Ponadto, intensyfikacja działań edukacyjnych i informacyjnych na temat klimatu oraz promowanie proekologicznych inicjatyw społecznych i biznesowych mogą wzmocnić zaangażowanie społeczeństwa w procesie zmiany postaw i nawyków, niezbędnych dla osiągnięcia celów związanych z ochroną klimatu.
Czy możemy zrobić więcej?
Istnieje szereg kluczowych obszarów, w których można by wprowadzić istotne zmiany w celu wzmocnienia działań na rzecz ochrony klimatu w Polsce. Nadrzędnym celem byłoby wprowadzenie jednej, spójnej ustawy klimatycznej, która skupiałaby się na różnorodnych aspektach walki ze zmianami klimatycznymi. Taka ustawa mogłaby łączyć cele redukcji emisji gazów cieplarnianych, rozwój odnawialnych źródeł energii, efektywność energetyczną oraz adaptację do zmian klimatu, tworząc kompleksową strategię ochrony klimatu na poziomie krajowym.
Konieczne jest wprowadzenie bardziej zachęcających środków finansowych i regulacyjnych, które promują wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych. Rozszerzenie systemów wsparcia dla producentów energii słonecznej, wiatrowej czy geotermalnej może przyspieszyć transformację sektora energetycznego w kierunku bardziej zrównoważonego. W dążeniu do osiągnięcia celów klimatycznych, istotne jest wprowadzenie stopniowego zakazu produkcji i sprzedaży paliw kopalnych. Promowanie elektrycznej mobilności oraz inwestycje w sieci ładującej dla pojazdów elektrycznych mogą przyczynić się do zmniejszenia emisji w sektorze transportu.
Intensyfikacja edukacji klimatycznej na wszystkich poziomach jest kluczowym elementem. Wprowadzenie tematyki związanej ze zmianami klimatycznymi do programów nauczania, organizacja kampanii edukacyjnych oraz wykorzystanie mediów społecznościowych mogą znacząco zwiększyć świadomość społeczną na temat problemu klimatycznego i zachęcić do proekologicznych działań.
Przyjęcie opłat za emisję CO2 dla sektorów generujących duże ilości gazów cieplarnianych mogłoby dostarczyć środków finansowych na projekty proklimatyczne. Jednocześnie, wprowadzenie zachęt finansowych dla firm i gospodarstw domowych podejmujących działania na rzecz redukcji emisji mogłoby stymulować bardziej ekologiczne zachowania.
Zastosowanie tych potencjalnych zmian, wspierając je silną polityką rządową i aktywnym zaangażowaniem społeczeństwa, może skutecznie przyczynić się do przyspieszenia działań na rzecz ochrony klimatu w Polsce. Ostatecznym celem jest tworzenie bardziej zrównoważonego i przyszłościowego modelu rozwoju, który minimalizuje negatywny wpływ na środowisko i chroni klimat dla przyszłych pokoleń.
W obliczu współczesnych wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, istnieje potrzeba zarówno oceny obecnej sytuacji, jak i rozważenia potencjalnych zmian. Aktualnie w Polsce brakuje spójnego "prawa klimatycznego", a regulacje dotyczące ochrony klimatu są rozproszone w różnych aktach prawnych. Istniejące inicjatywy, takie jak "Ustawa o odnawialnych źródłach energii", "Program Czyste Powietrze" czy "Plan Gospodarki Niskoemisyjnej", choć istotne, wymagają dalszego uszczegółowienia i zintegrowania. Konieczne jest wprowadzenie kompleksowej ustawy klimatycznej, obejmującej cele redukcji emisji, rozwój odnawialnych źródeł energii, efektywność energetyczną i strategię adaptacyjną. Wsparcie dla odnawialnych źródeł energii, redukcja uzależnienia od paliw kopalnych, edukacja klimatyczna oraz wprowadzenie zachęt i opłat ekologicznych są kluczowymi elementami zmian, które mogą skutecznie przyspieszyć działania na rzecz ochrony klimatu w Polsce. Działania te powinny być poparte spójną polityką rządową oraz aktywnym uczestnictwem społeczeństwa, aby zapewnić zrównoważony i przyszłościowy rozwój, w trosce o środowisko i przyszłe pokolenia.
Już 12-13 września 2023 odbędzie się Konferencja "Polityka Klimatyczna Polski – nowe otwarcie" która jest częścią prowadzonych przez Fundację projektów. W ramach wydarzenia pragniemy w szerszym gronie przyjrzeć się polityce europejskiej oraz jej implementacji w polskim ustawodawstwie. Wspólnie zastanowimy się w jaki sposób mówić o polityce klimatycznej, by była akceptowana w dobie zmian politycznych w krajach europejskich przed wyborami do europarlamentu w 2024 roku.
Konferencja odbędzie się w ramach projektów:
- Togetherfor1,5 współfinansowanego z mechanizmu LIFE Unii Europejskiej;
- SPARK współfinansowanego z mechanizmu DEAR Unii Europejskiej;
- Implementing the European Green Deal in Central and Eastern Europe współfinansowanego z mechanizmu EUKI Niemieckiej Republiki Federalnej.
