Emisje i cele dla planu
Wdrażanie NECP w Portugalii pozostaje procesem powolnym. Tego należało się spodziewać, ponieważ portugalski plan naprawy i odporności został zatwierdzony po NECP, a fundusze strukturalne i inwestycyjne są dopiero w fazie zatwierdzania. W konsekwencji nie istnieją jeszcze mechanizmy finansowania realizacji większości środków i planów w ramach NECP. Spodziewamy się przyspieszenia realizacji polityk i działań w ramach NECP w ciągu najbliższych kilku lat, a zwłaszcza do 2030 r., gdy zbliżamy się do docelowego terminu. Niemniej jednak, chociaż cele można nadal osiągnąć, mogą one być zagrożone brakiem woli politycznej i działań oraz brakiem odpowiednich środków.
Przynajmniej Portugalia wypracowała stosunkowo dobry poziom spójności w ramach polityki klimatycznej i energetycznej, ponieważ NECP jest zgodny z celami nLTS. Niedawno, w styczniu 2022 r., zatwierdzono również krajowe prawo o klimacie, które podnosi cel na 2030 r. do nie mniej niż -55% emisji, w oparciu o ambicje nakreślone w NECP.
Pespektywy zmian planu
Ogólnie należy zauważyć, że nadchodząca rewizja krajowego planu w zakresie energii i klimatu powinna zostać przeprowadzona jednocześnie z aktualizacją nLTS i planu działania na rzecz neutralności węglowej do roku 2050, aby zapewnić spójną ambicję celów, polityk i środków. Oba plany zostały opracowane jednocześnie przez dwa różne zespoły i odpowiednio dwa różne modele. Oba zespoły komunikowały się i dlatego plany były ogólnie zbieżne. Jak jednak przeanalizowano w poprzednim raporcie UNIFY, mapa drogowa na rzecz neutralności węglowej wymaga aktualizacji potencjału energii odnawialnej i cen tych technologii. Dzięki zintegrowaniu tych nowych danych z modelem wykorzystanym do opracowania Mapy Drogowej, stanie się jasne, że istnieje potencjał do osiągnięcia neutralności węglowej wcześniej – a zatem, że bardziej ambitne cele są technicznie możliwe i ekonomicznie wykonalne. Zmieniony NECP należy odpowiednio dostosować do tych nowych szacunków
Jeśli chodzi o polityki i środki, które należy rozważyć w NECP, to w Portugalii szczególne zaniepokojenie budzą dwa obszary sektorowe: transport i budownictwo.
W sektorze transportu emisje gazów cieplarnianych rosną z roku na rok, w odwrotnej tendencji powinny dążyć do osiągnięcia celów. Wynika to w szczególności z dużego udziału modalnego indywidualnego transportu drogowego, który utrzymuje się pomimo niewystarczających polityk promujących transport publiczny, którym powinno towarzyszyć więcej środków przeciwko używaniu samochodów. Aby przezwyciężyć tę niepokojącą tendencję, Portugalia powinna:
1. budować więcej linii kolejowych, aby osiągnąć krótsze odległości czasowe między głównymi miastami. Ma to kluczowe znaczenie, aby kolej była atrakcyjną alternatywą dla podróży lotniczych i drogowych. W pewnym stopniu jest to już zaprogramowane w planach krajowych, ale powinno być dalej promowane w nadchodzącej rewizji NECP poprzez większe finansowanie, a jego wdrażanie powinno zostać przyspieszone.
2. stosować środki ograniczające indywidualne korzystanie z transportu drogowego wg. zasad UE, takich jak zakaz sprzedaży nowych samochodów na paliwa kopalne od 2035 r. Należy wprowadzić dalsze środki ograniczające korzystanie z indywidualnego transportu drogowego, takie jak Strefy ZER, które nie były aktualizowane od 2015 roku.
Efektywność energetyczna w budynkach i związana z nią kwestia ubóstwa energetycznego w Portugalii to kolejny obszar, w którym potrzebne jest większe finansowanie, ponieważ proponowane środki są niewystarczające, aby objąć wszystkie budynki wymagające renowacji. W rewizji KPEiK należy ocenić rzeczywiste potrzeby w zakresie renowacji budynków i odpowiednio zapewnić finansowanie (obecnie środki przeznaczone na renowację budynków w planach krajowych są znacznie mniejsze niż będą potrzebne).
Autor: Bárbara Maurício, ZERO
Informacja krajowa z raportu "Bilans i planowanie na przyszłość: Krajowe plany energetyczno-klimatyczne jako narzędzie do osiągnięcia bezpieczeństwa klimatycznego i energetycznego." (język angielski) przygotowaniego w ramach projektu LIFE_UNIFY dofinansowanego z instrumentu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
