Emisje i cele planu
W latach 2017-2021 emisje gazów cieplarnianych we Francji spadły o 9,6%. Wynika to jednak głównie z pandemii COVID-19, a zbyt mało z działań rządu. W latach 2020-2021 emisje gazów cieplarnianych we Francji wzrosły o 6,4%. Ten ogólny wzrost emisji gazów cieplarnianych jest bezpośrednią konsekwencją wzrostu emisji gazów cieplarnianych obserwowanego w wielu sektorach. Z wyjątkiem odpadów (które wzrosły z 14,7 mln ton CO2 w 2020 r. do 14,5 mln w 2021 r.) emisje wzrosły w każdym sektorze.
Niemniej jednak wiele z tych sektorów zdołało utrzymać się poniżej wyznaczonych celów. Sektor rolnictwa wzrósł z 80,9 do 81,2 (docelowo 82), budownictwo z 71 do 74,9 (docelowo 78), sektor energetyczny wzrósł z 40,8 do 43,8 (docelowo 48). Wreszcie, sektor transportu gwałtownie wzrósł z 113,1 do 126, ale pozostał poniżej celu (129 Mt CO2). Jedynie dwa sektory nie zdołały zrealizować celu: przemysł (z 72,5 do 77,8 przy celu 72) oraz LULUCF (przy celu -39, faktyczna absorpcja wzrosła z -14 do -13,8).
Zmniejszone emisje, które pojawiły się u szczytu pandemii poszły w niepamieć. Jest to niepokojąca tendencja, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że Francja ma nowy cel klimatyczny polegający na 50% redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. Brakuje środków, aby osiągnąć ten cel, Francji może zabraknąć 16 punktów, jeśli nie zostaną podjęte żadne dodatkowe działania. Ponadto Francja jest jedynym państwem członkowskim UE, które nie spełniło swojego celu w zakresie energii odnawialnej na 2020 r., co prowadzi do poważnych zagrożeń dla bezpieczeństwa energetycznego i opóźnień w zamykaniu elektrowni węglowych.
Perspektywy zmian planu
NOWE PRAWO KLIMATYCZNE – w 2021 r. Francja przyjęła nowe prawo klimatyczne. Ustawa ta nie kieruje Francji na drogę do osiągnięcia celu 40% redukcji emisji gazów cieplarnianych. W dużej mierze nie uwzględniła również zaleceń Konwencji Citoyenne pour le climat, która została zwołana przez francuskiego prezydenta Macrona w celu przedstawienia konkretnych pomysłów, aby walka ze zmianami klimatycznymi stała się centralnym elementem francuskiej polityki. Niedawno rząd zaproponował nowy cel klimatyczny polegający na redukcji emisji gazów cieplarnianych o 50% do 2030 r., aby dostosować Francję do nowych celów ogólnounijnych.
PRAWO PO STRONIE KLIMATU – w ubiegłym roku francuskie sądy dwukrotnie skazały państwo francuskie za bezczynność klimatyczną, podkreślając w ten sposób znaczenie ambitnej rewizji KPEiK i celów klimatycznych. Niezależnie od rządu czy większości w Zgromadzeniu Narodowym, działający rząd jest teraz prawnie zobowiązany do podjęcia działań, które utrzymałyby Francję na drodze do osiągnięcia nowego celu klimatycznego, jakim jest co najmniej 50% redukcja emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku.
Rekomendacje dla zmian planu
Proces rewizji francuskiego NECP rozpoczął się już jesienią 2021 r. Jednak prezydent Macron wydał już kilka zapowiedzi, które mogą zmienić wyniki. Podczas kampanii prezydenckiej prezydent Francji był zdecydowanym orędownikiem energetyki jądrowej (zarówno we Francji, jak iw Europie), wykraczając poza to, że decyzja powinna zostać podjęta podczas rewizji NECP i przez Parlament.
Dyskusje wokół zmienionego NECP są w tej chwili bardzo techniczne i mogą być trudne do naśladowania dla społeczeństwa obywatelskiego. Należy spodziewać się nowych celów sektorowych, a także jaśniejszej ścieżki w kierunku neutralności węglowej. Proces ten powinien potrwać do końca 2022 r., a następnie prawo klimatyczno-energetyczne zostanie omówione na początku 2023 r. w głosowaniu zaplanowanym na lipiec 2023 r.
Ambitne cele do 2030 r.
Nowy francuski cel klimatyczny do 2030 r. dotyczący co najmniej 50% redukcji emisji gazów cieplarnianych dostosowuje Francję do europejskiego NDC, ale nie jest zgodny z trajektorią 1,5°C zgodną z Paryżem. Aby Francja mogła podjąć sprawiedliwy udział w działaniach na rzecz klimatu, należy osiągnąć co najmniej 65% redukcji emisji do 2030 r.
Również droga do 2030 roku powinna być jasna i dość ambitna. Na razie Francja ma historię utrzymywania celu 2030, ale przesuwania celów pośrednich, co opóźnia podjęcie działań publicznych.
Wreszcie, Francja poważnie musi podnieść poprzeczkę w zakresie energii odnawialnej. Pomimo nieosiągnięcia celów na 2020 r., Francja nadal nie ma ambitnego planu wdrażania odnawialnych źródeł energii. Rząd ogłosił odpowiednią ustawę na koniec 2022 r., którą nadal należy przedstawić.
Działania w sektorze transportu
Rząd francuski powinien działać na trzech odrębnych poziomach. Po pierwsze, potrzebne są zdecydowane działania na rzecz promocji i rozwoju zdolności kolejowych Francji. Co najmniej 3 mld euro należy zainwestować jako dodatkową inwestycję w odbudowę systemu kolejowego i promowanie nowych codziennych usług. Po drugie, konieczne są dodatkowe inwestycje, aby podwoić ścieżki rowerowe. Wreszcie rząd musi być sprawiedliwy społecznie i oferować różne środki, które pomogłyby najbiedniejszym gospodarstwom domowym zmienić pojazd na niskoemisyjny.
Walka z ubóstwem energetycznym w budynictwie
Potrzebne są zdecydowane działania, aby w pełni rozwiązać problem ubóstwa energetycznego gospodarstw domowych, które utknęły w zbyt starym budynku, a przez to kosztownym, jeśli chodzi o rachunki za energię.Aby przyspieszyć renowację budynków, rząd powinien odejść od polityki drobnych gestów remontowych – nieefektywnych w zmniejszaniu zużycia energii i rachunków – na rzecz zwiększonego wsparcia dla efektywnej renowacji mieszkań. Prawdziwa „Tarcza Energetyczna” powinna zostać wprowadzone w celu ochrony gospodarstw domowych, integrując środki interwencji budżetowej państwa w celu wsparcia modernizacji energetycznej mieszkań. Innym ważnym działaniem będzie stały zakaz odcinania prądu oraz rekalibracja dotacji na renowację energii, aby priorytetowo osiągnąć poziom BBC i pokryć 100% wydatków dla najskromniejszych gospodarstw domowych. Jest to również okazja do wzmocnienia środków przeznaczonych na sieć doradztwa i wsparcia France Rénov, która boryka się – i nadal będzie stawiać czoła – prośbom, na które ze względu na brak zdolności nie jest w stanie odpowiedzieć.
Wreszcie, aby pokazać stanowczy i zdecydowany kurs, ustawa ta musi ogłosić i przygotować obowiązek remontów mieszkań do 2030 roku, poczynając od przekształcenia slumsów energetycznych i wykorzystania możliwości w kondominiach do poprawy charakterystyki energetycznej budynków poprzez renowację elewacji.
Transformacja rolna
Należy wprowadzić środki nadzwyczajne, aby wesprzeć plan przejściowy w hodowli zwierząt gospodarskich i zlikwidować syntetyczne nawozy azotowe. Mięso i produkty mleczne odpowiadają za 85% emisji związanych z produkcją francuskiej żywności. Dlatego niezbędna jest zmiana diety w kierunku „mniej i lepiej”, poprzez znaczne ograniczenie spożycia produktów zwierzęcych (w szczególności mięsa) i faworyzowanie produktów pochodzących z gospodarstw zrównoważonych. Jednocześnie konieczne jest zwiększenie spożycia owoców i warzyw, roślin strączkowych i produktów pełnoziarnistych.
Wdrażanie odnawialnych źródeł energii
Rozwój wszystkich źródeł energii odnawialnej – słonecznej, wiatrowej czy geotermalnej – musi zostać przyspieszony w szczególności poprzez unikanie blokad w prefekturze, bez rezygnacji z przywłaszczania obywatelom. Należy wprowadzić silniejszy proces konsultacji, aby zachęcić do publicznego poparcia dla projektów. Należy przeprowadzić poważne badania wpływu, aby zapewnić, że przyspieszenie wdrażania odnawialnych źródeł energii nie zmniejszy uwagi, jaką poświęca się środowisku i bioróżnorodności. W żadnym wypadku nie powinniśmy przeciwstawiać się kryzysowi klimatycznemu i masowemu wymieraniu liczne gatunki: musimy wspólnie odpowiedzieć na te dwie kwestie. Wreszcie, aby poradzić sobie z napięciami w systemie elektroenergetycznym, należy również lepiej kontrolować popyt, na przykład zakaz wyświetlania cyfrowych ekranów reklamowych przynajmniej w okresach szczytowego zużycia
Finansowanie
Pilnie potrzebna jest ustawa o programowaniu finansów publicznych, aby zapewnić wystarczające środki na zielone przejście na okres 5 lat. Powinno to obejmować jasny harmonogram zakończenia wydatków szkodliwych dla klimatu i środowiska, które w 2022 r. wyniosą 25 mld euro. Ponadto Francja powinna zrewidować swój RRP, aby dostosować go do kryzysu energetycznego, z jakim boryka się obecnie Europa. Potrzeba więcej inwestycji, aby przyspieszyć rozwój energii odnawialnej.
Udział społeczeństwa
Nadal nie jest jasne, w jaki sposób opinia publiczna będzie uczestniczyć w procesie rewizji NECP. Publiczna debata na temat miksu energetycznego powinna odbyć się w drugim półroczu 2022 roku, ale wciąż brakuje bardziej szczegółowego kalendarza. Stworzenie takiej debaty na temat miksu energetycznego byłoby bardzo korzystne zarówno dla społeczeństwa, jak i dla rządu. Dzięki zaangażowaniu obywateli w ten proces wybór staje się bardziej demokratyczny i pozwala lepiej zrozumieć, co oznacza i jaki powinien być koszyk energetyczny. Panel obywatelski pokazał, że dobrze poinformowani obywatele opowiadają się za bardziej radykalnymi środkami ograniczania emisji.
Autorzy: Neil Makaroff, Olivier Guerin & Zélie Victor, RAC France
Informacja krajowa z raportu "Bilans i planowanie na przyszłość: Krajowe plany energetyczno-klimatyczne jako narzędzie do osiągnięcia bezpieczeństwa klimatycznego i energetycznego." (język angielski) przygotowaniego w ramach projektu LIFE_UNIFY dofinansowanego z instrumentu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
