Emisje i cele planu
W swoim NECP Dania zobowiązała się do osiągnięcia ogólnogospodarczego celu redukcji w 2030 r. o 70% w porównaniu z 1990 r. Najnowsze dane dotyczące emisji pokazują, że Dania w 2020 r. zmniejszyła emisje o 43% w porównaniu z 1990 r. (emisja netto Danii wyniosła 44,8 Mt ekwiwalentu CO2 w 2020 r.) , a prognozy oparte na obecnej polityce przewidują, że do 2030 r. Dania osiągnie tylko 57% redukcji (33,5 Mt ekwiwalentu CO2). Jasne jest zatem, że potrzebne są nowe inicjatywy polityczne, aby zapewnić dodatkowe 10,1 Mt redukcji ekwiwalentu CO2 do 2030 r. i osiągnąć cel 70%.
Prespektywy zmian planu
CEL SEKTOROWY DLA ROLNICTWA – w październiku 2021 r. duński parlament uzgodnił cel redukcji emisji w sektorze rolnym do 2030 r. o 55-65%. W związku z tym duńskie rolnictwo otrzymało niższy cel redukcji niż cel redukcji dla całej gospodarki wynoszący 70%. Ustalenie krajowego celu redukcji emisji w rolnictwie jest pozytywnym krokiem, biorąc pod uwagę, że ten sektor w Danii nie przyniósł żadnych redukcji emisji gazów cieplarnianych od dziesięcioleci. Nie jest jednak jasne, w jaki sposób cel zostanie osiągnięty. Uzgadniając cel, parlament przedstawił jedynie konkretne propozycje osiągnięcia redukcji o 1,9 Mt ekwiwalentu CO2 (z szacowanych ok. 8 Mt ekwiwalentu CO2 potrzebnego do osiągnięcia celu) – chociaż większość w parlamencie duńskim ogłosiła zamiar nałożyć również podatek od emisji CO2 na sektor rolny. W przypadku wszystkich innych sektorów duńskiej gospodarki nadal brakuje celów sektorowych.
PODATEK CO2 – w kwietniu 2022 r. rząd przedstawił propozycję podatku od CO2. Ta pierwsza propozycja obejmuje jedynie sektor przemysłu i przewiduje się, że przyniesie dodatkowe 3,7 Mt redukcji CO2.
NIEDOJRZAŁE CCS – Duński rząd pokłada duże nadzieje w wychwytywaniu, składowaniu i ponownym uwalnianiu dwutlenku węgla (CCS/CCU) w celu osiągnięcia rzeczywistych redukcji emisji. Jak dotąd rząd zainicjował subsydia CCS (około 113 euro za tonę CO2), które, jak ma się spodziewać, do 2030 r. zapewnią pochłanianie 3,1 mln ton ekwiwalentu CO2. Bezpośrednie ryzyko polega na tym, że niedojrzała technologia CCS nie zapewni oczekiwanej absorpcji. Ponadto polityka, która zachęca do pochłaniania CO2 bardziej niż do redukcji CO2, wiąże się z ryzykiem scentralizowania emisji – m.in. emisje kominowe z elektrociepłowni – które można było tanio zastąpić elektrowniami wiatrowymi i pompami ciepła, zostaną teraz zachowane jako źródło CO2 dla inwestycji CCS/CCU.
Rekomendacje dla zmian planów
Cel redukcji emisji o 70% do 2030 r., zapisany w duńskim NECP, byłby wystarczająco ambitny, gdyby został osiągnięty na liniowej ścieżce redukcji. Obecnie jednak nie tak ma przebiegać trajektoria redukcji emisji. Zamiast ścieżki liniowej, zarówno cel na 2025 r. (redukcja o 50-54%), jak i dotychczasowa polityka rządowa opisują trajektorię „kija hokejowego”, gdzie większość redukcji ma miejsce na krótko przed 2030 r. Oznacza to, że całkowite emisje w Danii w okresie od 2020 r. do roku 2030 będzie znacznie wyższy niż gdyby Dania podążała liniową ścieżką redukcji do 70% lub gdyby zdecydowała się zdefiniować swoją ścieżkę redukcji emisji jako budżet węglowy. Wybiegając poza rok 2030, obecna data zerowa netto w Danii jest zdecydowanie mało ambitna. W 2018 r. duński parlament zgodził się na osiągnięcie zera netto „przed 2050 r.”. Osiągnięcie celu 70% do 2030 r. oznacza, że w ciągu jednej dekady Dania zmniejszy emisje o 22 Mt ekwiwalentu CO2 (z 45 Mt ekwiwalentu CO2 w 2020 roku do 23 Mt ekwiwalentu CO2 w 2030 roku). Byłoby bardzo mało ambitne, gdyby Dania wykorzystała czas do 2050 r. – czyli kolejne dwie dekady – na ograniczenie pozostałych 23 mln ton emisji CO2.
W 2023 r., równolegle do procesu rewizji NECP, duński parlament będzie również zobowiązany do uzgodnienia celu redukcji emisji do 2035 r. (zgodnie z krajowym prawem klimatycznym). Te dwa procesy polityczne będą dla Danii okazją do konsekwentnego i kompleksowego zajęcia się następującymi kluczowymi kwestiami:
- zmiany daty zerowej netto Danii do 2035 r., tak aby było to zgodne z duńską ambicją bycia liderem w dziedzinie klimatu (jak Finlandia);
- zdefiniowanie nowego celu na 2035 r. jako budżetu węglowego;
- ustalenie sektorowych celów redukcyjnych dla każdego sektora duńskiej gospodarki, tak jak miało to miejsce w przypadku sektora rolnego;
W NECP Dania powinna również wdrożyć podatek od gazów cieplarnianych w całej gospodarce oraz stosować zachęty – zarówno w kwestii podatków, jak i dotacji – w celu maksymalizacji redukcji gazów cieplarnianych (w tym redukcji emisji CO2 z biomasy).
Autor: Dan Belusa, Danish92 Group
Informacja krajowa z raportu "Bilans i planowanie na przyszłość: Krajowe plany energetyczno-klimatyczne jako narzędzie do osiągnięcia bezpieczeństwa klimatycznego i energetycznego." (język angielski) przygotowaniego w ramach projektu LIFE_UNIFY dofinansowanego z instrumentu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
