Fundusze administrowane przez Urzędy Marszałkowskie dysponują środkami z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Większość środków przeznaczona na inwestycje w ochronę środowiska pochodzi z EFRR, choć w wybranych regionach na ten cel przeznaczone są także środki z Europejskiego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Tego ostatniego źródła środków w tym przeglądzie nie analizujemy - jest ono dostępne jedynie w województwach śląskim, łódzkim i wielkopolskim (a być może będzie dostępne w dolnośląskim).
W regionach rozdysponowano 2,75 mld EUR na cele ochrony środowiska. Najwięcej środków przeznaczono na adaptację do zmian klimatu – cały 1 mld EUR. Pozostałe cele obdarowano środkami mniej więcej w równej wysokości: 0,61 mld EUR na gospodarkę wodną, 0,57 mld EUR na ochronę przyrody i 0,53 mld EUR na gospodarkę cyrkularną. Praktycznie wszystkie te środki będą przypisane do tych, które wspierają ochronę klimatu w Unii Europejskiej, ale są wyjątki. Podział środków pomiędzy cele ochrony środowiska pokazuje wykres.
Rankingi województw
Ochrona przyrody
Najwięcej środków na ochronę przyrody przeznaczyło województwo śląskie – 91 mln EUR. Większość tych środków zostanie rozdysponowane na rekultywację terenów poprzemysłowych. Następne w kolejności planowanych środków są województwa łódzkie – 65 mln EUR i zachodniopomorskie – 55 mln EUR. Najmniej środków na te cele przeznaczają lubuskie – tylko 15 mln EUR, pomorskie – 17 mln EUR oraz wielkopolskie i opolskie po 20 mln EUR. Szczegółowy przydział środków w województwach pokazuje wykres.
Na wykresie gwiazdką zostało oznaczone województwo dolnośląskie, ponieważ w tym województwie przeznaczono ogółem 148 mln EUR w priorytecie ochrona przyrody, ale w tym 107 mln EUR de facto przeznaczone jest na rozwój systemu dróg rowerowych pozamiejskich.
Gospodarka cyrkularna
Najwięcej środków na gospodarkę cyrkularną, czyli zapobieganie powstawianiu odpadów, ich recykling i prawidłową segregację przeznaczyło województwo podkarpackie – 65 mln EUR. Następne w kolejności jest województwo lubuskie – 59 mln EUR. Powyżej 50 mln EUR przeznaczyły jeszcze na ten cel województwa łódzkie, pomorskie i mazowieckie. Na drugim końcu znajduje się województwo dolnośląskie, które nie przeznaczyło żadnych środków na tego rodzaju inwestycje. Tylko 3 mln EUR zaplanowano także w województwie podlaskim a 9 mln EUR w opolskim. Wszystkie województwa z ich podziałem środków na ten cel przedstawiono na wykresie.
Gospodarka wodna
Absolutnym rekordzistą w zakresie planowanych środków na gospodarkę wodną jest województwo podkarpackie, które przekroczyło swoją alokacją 101 mln EUR. Drugie w kolejności województwo – dolnośląskie, przeznaczyło na ten cel 64 mln EUR, czyli o prawie 40 mln EUR mniej. Trzecie w kolejności jest województwo mazowieckie – 54 mln EUR. Na drugim końcu rankingu znajduje się województwo opolskie – 10 mln EUR, podlaskie – 16 mln EUR oraz zachodniopomorskie - 20 mln EUR. Podział środków pomiędzy wszystkie województwa pokazuje wykres.
Adaptacja do zmian klimatu
W zakresie adaptacji do zmian klimatu mamy trzy województwa, które przekroczyły barierę 100 mln EUR zaplanowanych środków na ten cel. Najwięcej przeznaczyło kujawsko-pomorskie, bo aż 143 mln EUR. Następnie 102 i 101 mln EUR przeznaczyły odpowiednio województwa warmińsko-mazurskie i wielkopolskie. Po raz drugi województwo dolnośląskie nie przeznaczyło żadnych środków na jeden z celów ochrony środowiska – w tym przypadku adaptację do zmian klimatu. Tylko 17 mln EUR na adaptację przeznaczyło także lubuskie jako drugie województwo od końca. Opolszczyzna, choć to trzeci region od końca, przeznaczyła na adaptację już 33 mln EUR. Wszystkie województwa i ich alokacje finansowe na ten cel przedstawia wykres.
Podsumowanie
Wyraźnym liderem w planowaniu funduszy europejskich na ochronę środowiska, ku pewnemu zaskoczeniu, jest województwo podkarpackie. Przeznaczyło ono łącznie na te cele 268 mln EUR. Drugie w kolejności okazało się województwo śląskie, co nie jest już zaskoczeniem, bo potrzeby tego województwa w zakresie ochrony środowiska są bardzo duże i nawet 241 mln EUR może nie wystarczyć. Trzecie okazało się województwo lubelskie z 231 mln EUR. Na szarym końcu naszych zestawień pokazuje się województwo lubuskie, z tylko 65 mln EUR na wszystkie cele ochrony środowiska. Słabo wypada także województwo opolskie z 75 mln EUR oraz dolnośląskie z 85 mln EUR i brakiem środków na aż 2 z 4 priorytetów ochrony środowiska. Podsumowanie dla całości środków na ochronę środowiska przedstawia wykres.
Za mało informacji?
Na chronmyklimat.pl przedstawiliśmy już kilka artykułów dotyczacych funduszy europejskich na lata 2021-2027:
Fundusze europejskie na transport - część krajowa
Fundusze europejskie na transport - część regionalna
Apel o lepszą alokację funduszy unijnych
Fundusze europejskie na zieloną energię - część krajowa
Fundusze europejskie na zieloną energię - część regionalna
Fundusze europejskie na ochronę środowiska - część krajowa
Podziękowania
Informacje o aktualnych projektach funduszy europejskich uzyskano dzięki współpracy z Ogólnopolską Federacją Organizacji Pozarządowych. Apel o lepszą alokację funduszy unijnych powstał we współpracy z Polską Zieloną Siecią.
Artykuł powstał jako element projektu "Towards Climate-neutral EU: efficient allocation of EU funds" dofinansowanego przez Program Europejskiej Inicjatywy Klimatycznej (EUKI) niemieckiego Federalnego Ministerstwa Środowiska.
